حقوق دانشجویی
شکل گیری شهرها و سکونت بشر در آن جوامع و ایجاد تشکلات مختلف مردمی بنابر نیاز آنان و سپس برای برقراری نظم عمومی (چیزی که پیش از همه نیاز زندگی اجتماعی و گروهی است) قوانینی وضع شد. در این میان حداکثر سعی بر این بود که به قوانین عمل شود. با این حال چندی از حقوق اصلی و البته قشر وسیعی از جامعه زیر پا گذاشته شد.
که میتوان به حقوق دانشجویی اجرا و اعمال نشده اشاره کرد. پس از احداث دانشگاه ها و تصمیم بر وضع یک سری قوانین مورد نیاز برای ارتقاع و بهبود عملکرد دانشگاهیان، سری قوانینی با عنوان منشور دانشجویی نوشته و وضع شد، که تمامی نیازهای دانشجو در ابعاد مختلف را پوشش می داد. منشور حقوق دانشجویی با وجود اینکه چندین بار ویرایش شد اما بخش ها و چهارچوب های ابتدایی خودش را حفظ کرده است. این منشور شامل حقوق اساسی ،حقوق آموزشی و پژوهشی، حقوق صنفی و رفاهی، حقوق سیاسی ، حقوق فرهنگی و اجتماعی و حقوق انضباطی است. اگر به خواندن نشریات درون دانشگاهی یا خبرگزاری های دانشجویی علاقه مند باشید متوجه خواهید شد که طبق گفته محققان و دغدغه مندان، بسیاری از این حقوق تغییر ماهیت داده و یا زیر پا گذاشته شده اند.
حقوق برابری که در فصل اول منشور، بخش حقوق سیاسی، تعیین شده است به طور نابرابری اجرا می شود. برخوردهای سلیقه ای برخی از اساتید براساس جنسیت، نژاد یا سطح طبقاتی غیر قابل انکار است. فشارهایی که در طول تاریخ دانشگاهی ایران از برخی اساتید دانشگاهی به گوش رسیده، تاسف دغدغه مندان و مسئولین غیور را بر انگیخته و نیز نگرانی والدین را بیشتر می کند.
حق آزادی اندیشه و بیان که رسما وضع شده، اما به آن اجرا نمی شود و دست و پای دانشجویان را حتی در بیان عقاید شان می بندد.
برخی دانشجویان ، بنا به اظهارات خودشان، حتی در کلاس های عمومی و معارف هم حق اظهار نظر آزادانه ندارند و اغلب صحبت هایشان با جمله "در این مقال نمیگنجد" و یا "با موضوع بحث بی ربط است " پایان می پذیرد. با این تفاسیر چگونه می توان ادعا کرد که دانشجو می تواند در سطح دانشگاه اظهار نظر کند، زمانی که حتی در مکان محدود تری با تعداد افراد کمتر باید طوطی وار و به طور مضحکی عقایدی که گاها باوری به آن ها ندارد را تایید کند . بنده منکر بحث منطقی و استنباطی نیستم و طرفین باید قواعد بحث و مذاکره را رعایت کنند اما چنین مسئله ای قبل از هرچیز نیازمند ابزار است و سپس تحلیل ولی متاسفانه در برخی دانشگاه ها خواسته دانشجو در نطفه خفه می شود.
دور از انصاف است اگر برنامه ها و مسابقات، مناظره ها و یا کرسی های آزاد اندیشی که در دانشگاه ها برگزار می شود را نادیده بگیریم، اما از محدودیت های بی مورد برخی دانشگاه ها در این زمینه هم نمی توان گذشت.
مسئله دیگر آزادی قلم مطبوعات و نشریات دانشگاهی است. نویسندگان این نشریات که همان دانشجویان و از جنس همان حال و هوا هستند، بهتر می توانند محیط و اعمال اجرا شده را بررسی کنند و زیر ذره بین گذارند. با این وجود برای برخی نشریات دانشگاهی چهارچوب ها و محدودیت هایی اعمال می کنند که مطابق قوانین هیچ نشریه ای چه در داخل و چه در خارج دانشگاه در رابطه با حق آزادی قلم نیست.
خدمات رفاهی دانشجویان در برخی مراکز آموزش عالی به حداقل رسیده است. نارضایتی دانشجویان از غذای سلف و وضعیت رفاهی خوابگاه ها در دانشگاه های دولتی غیر قابل انکار است. با وجود اعتراضات رو به افزایش از کیفیت پایین غذاهای سلف دانشگاه ها ، مسئولین هنوز تدبیری پیش نگرفته اند.
آمار مسمومیت غذایی درمانگاه دانشگاه صنعتی اصفهان گواهی بر این مدعاست. افزایش مصرف مشروبات الکلی و قرص های معروف به قرص های شب امتحانی که در دانشگاه های برتر کشور باب شده اند اوضاع را نگران کننده تر کرده است. کار دانشجویی و حقوقش کم شده و امکان تامین معاش و پرداخت هزینه های تحصیل برای دانشجویان، حتی در دانشگاه های دولتی که هزینه کمتری دارند سخت تر شده است. اظهارات محدود بنده نشان دهنده عملکرد ضعیف سیستم دانشگاهی و دست اندرکاران بخش صنفی و رفاهی است.
از حق نگذریم عملکرد دانشگاه ها در مسئله حقوق سیاسی (به غیر از آزادی بیان دربرخی موارد) قوی و موثر بوده است. حقوق انضباطی هم که در مقایسه با دیگر حقوق که در ابتدا به آن اشاره شد تا حدودی رعایت شده است ، طبق نظرسنجی بنده ی حقیر از تعدادی از دانشجویان (به صورت رندوم)، اخیرا و با وضع اقتصادی کنونی تشکیل خانواده برای دانشجویان به امری محال تبدیل شده است.
بالا رفتن هزینه های زندگی و تشکیل خانواده موضوعی است که نمی توان آن را نادیده گرفت با این حال، ثابت ماندن خدمات به دانشجویان متاهل و میزان وام ازدواج پرداختی به دانشجویان متاهل که همچنان ثابت است، در ذهن هر شنونده ای ایجاد ابهام و سوال می کند.
وام های دانشجویی که در قالب کمک هزینه خرید مایحتاج دانشجو تعریف شده است به طور متوسط چهل هزار تومان می باشد.
این آمار و ارقام تناسب و سنخیتی با هم ندارند. یا برآورد مسئولان غلط است یا احتیاج دانشجویان.
در پایان ، با توجه به اعتراضات دانشجویان و نظرسنجی های صورت گرفته در مسئله آزادی بیان و موارد رفاهی دانشجویان (در جهت کاهش هزینه ها) مهمترین دغدغه های دانشجویان در حال تحصیل است. دانشجویانی که حتی به آینده شغلی خود امیدوار نیستند !
بهتر است هرکس علی الخصوص مسئولین دراین باره چاره سازی کنند !
منصوره فیض بخشیان