کودکان کار
کودکان کار به کودکانی کارگری گفته می شود که بصورت مداوم به خدمت در می آیند و از نظر فیزیکی، روحی و روانی در خطرهستند. کودکانی که از مدرسه و تجربه دوران کودکی محروم اند.
کودکان کار براساس دو فاکتور کلی به صورت رسمی در کشور های مختلف دسته بندی می شوند: حداکثر سن و نوع کار
طبق تعیین سازمان بین المللی کار، کودکانی، کودک کار معرفی شده اند که :
1. با سنین حداکثر هجده سال به مشاغل سخت که سلامت جسم و روان کودک را به خطر می اندازند ، مشغول اند.
2.با سنین 13 تا 15 سال مشغول به کارهستند ولی از مدرسه و تجربه دوران کودکی محروم نیستند.
کار کودکان می تواند کار در معدن ، کارخانه، رسپی گری، بازیگری، داشتن کسب و کار نامتعارف همچون دستفروشی و البته کمک به والدین در ایام تعطیلات مدرسه مثلا کار در مزرعه باشد و البته کارهای جنجال تر و ناپذیرفتنی تری همچون قاچاق، استفاده نظامی و تن فروشی کودکان نیز وجود دارند.
موضوع کودکان کار موضوع نسبتا پیچده ای است و عوامل متعدد در آن اثرگذار هستند، از جمله :
· ساختار خانواده ها: کودکان که براثر طلاق والدین و یا داشتن خانواده های نامنسجم از محیط خانواده دور یا ترد می شوند و برای امرار معاش نیازمند کار هستند.
· فقر: البته موضوع فقر به سادگی قابل بررسی نیست زیرا در خانواده هایی که تعداد افراد و هزینه های آن ها با درآمد خانواده همخوانی ندارد کودکان بزرگتر و یا همه ی کودکان مجبور به کار و کسب درآمد می شوند که این مسئله با درنظر گرفتن میزان محرومیت و فقر خانواده ها می تواند کودک را از مدرسه محروم کند یا به او اجازه ی رفتن به مدرسه را بدهد.
· جنگ و مهاجرت های ناگهانی: که سبب می شود کودکان در کشورهای دیگر برای امرار معاش به خدمت درآیند .
· هزینه های سنگین تحصیل کودکان، نظام آموزشی نادرست و کیفیت کم آموزش در بعضی مناطق چنین تصوری را ایجاد می کند که کودکان در آینده و در بازار کسب و کار توانایی رقابت با کودکان مناطق دیگر را ندارند پس نمی توانند در آینده هزینه هایی که خانواده های آن ها برایشان پرداخت کرده اند را جبران نمایند برای همین از مدرسه منع و به کار مشغول می شوند.
· دیدگاه های نادرست قومی و قبیله ای
· جهانی سازی و تجارت جهانی
بررسی وضعیت کودکان کار در ایران
طبق گفته رضا جعفری رئیس اورژانس اجتماعی ومدیر دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور کودکان کار به دو دسته تقسیم میشوند :
1.کودکان خیابان: کودکانی که محل زندگی و کار آن ها خیابان است و خانه و محل سکونت ثابت و مشخصی ندارند.
2. کودکان خیابانی: کودکانی هستند که در خیابان کارمی کنند ولی محل خانه و خانواده مشخصی دارند و حتی اگر به صورت مستمر به خانه و خانواده خود سر نزنند باز هراز چندگاهی به خانه خودشان برمی گردند.
به گفته وی 95.4 درصد کودکان کار در تهران شب ها به خانه های خویش بازمی گردند که این مسئله مقداری از نگرانی های مسئولان و جامعه را کمتر می کند چرا که این کودکان از حداقل نظارت و محبت عاطفی والدین خود بهره مند هستند.
طبق آمار اعلام شده در ایران تعداد پسران دو برابر تعداد دخترانی است که به عنوان کودک کار معرفی می شوند و حدود 68 درصد این کودکان ایرانی نیستند.که انتظار می رود مسئولین اقدام مناسبی در خصوص این کودکان مهاجر انجام دهند.
با توجه به اقدامات سازمان بهزیستی کشور در خصوص آماده سازی خوابگاه های شبانه برای کودکان کار و پیگیری های پی در پی مسئولین خدوم بهزیستی برای بهبود روابط این کودکان با خانواده هایشان و ارسال بسته های حمایتی به آنان باز جای شکایت وجود دارد که چرا با توجه به تمام آیین نامه ها و قوانین و حتی کنوانسیون های بین المللی که در سطح کشور برگذار می شود باز کودکان کار وجود دارند، کودکانی که از 7 تا 15 سال مجبور به ترک مدرسه و محرومیت از دوران کودکی شده و به خدمت گرفته می شوند.
مسئله ی کودکان کار به قدری در سطح جهانی دارای اهمیت شده است که روز 22 خردادماه برابر با 12 ژوئن هر سال مصادف است با روز جهانی مبارزه با کار کودکان .
از این رو امید است که مسئولین کشور شعار پیشگیری بهتر از درمان است را سرلوحه خدمات خویش قرار داده و قبل از ورود کودکان به عرصه ی کسب و کار، که عموما نامتعارف هستند، چاره سازی ای برای وضعیت اقتصادی و معاش خانوارهای محروم کنند.
فاطمه حجتی